Hoe worden mijn leerlingen betere schrijvers?

 beeld: scriptieoverzicht.nl

Het artikel start met de belangrijke vraag: hoe kan je schrijftaken geven aan leerlingen waar ze zelf iets aan hebben zonder je een ongeluk te werken?

Feedback geven is voor mij een deel van het leerproces waarvoor ik tijd maak in mijn lessen. Omdat ik benieuwd was naar andere en misschien effectievere manieren om feedback te geven, las ik het artikel in het vakblad FONS 12 (Schroeven, 2020).

Het artikel is geschreven door Mitte Schroeven die al vijftien jaar lang leerkracht Nederlands en Engels is in de 2^de en 3^de graad van het Sint-Ritacollege in Kontich. In het artikel geeft zij tips en voorbeelden om de verbeterlast te verminderen en reikt zij manieren aan om feedback te geven op schrijftaken waar leerlingen effectief iets mee kunnen.

Toon als leerkracht hoe het beter kan

Een eerste manier om het verbeteren van schrijftaken minder tijdrovend te maken is door duidelijke feed-up te geven. Dit wil zeggen dat je als leerkracht op voorhand concreet uitlegt aan je leerlingen wat je van hen verwacht. Je benoemt het leerdoel of activeert de voorkennis. Daarnaast kan je ook de tactiek ‘modeling’ toepassen. Je toont als het ware als leerkracht hoe de leerlingen een tekst moeten opbouwen en geeft hierbij luidop je denkproces weer. Leerlingen kunnen zo stap per stap mee volgen hoe een correcte tekst ontstaat. Volgens de auteur leidt deze manier van werken in de klas tot een merkbare stijging in de kwaliteit van de ingestuurde opdrachten.

Omdat deze werkvorm mij de meest haalbare lijkt, ga ik hem zeker eens uitproberen in mijn klassen. Door een voorbeeld te geven van hoe het moet en te tonen waar de leerlingen op moeten letten, werk je samen met hen de opdracht uit. Dit proces opnemen, zodat ze dit achteraf nog eens kunnen bekijken en gebruiken als leidraad bij hun eigen schrijfopdracht is zeker een meerwaarde.

De tweede werkvorm ‘worked examples’, waarbij je leerlingen een aantal teksten geeft en hen die laat rangschikken van minst geslaagde naar beste tekst, is volgens mij ook een goede manier om leerlingen te laten ontdekken wat de criteria van een goede tekst zijn. Door de teksten te rangschikken moeten leerlingen zelf nadenken welke aspecten belangrijk zijn bij het schrijven van een goede tekst. Eventueel kan je leerlingen in groepen verdelen en ze zo over het schrijfproces laten ieoverleggen. Hierdoor leren ze van elkaar en kunnen ze elkaar bijsturen waar nodig.

Geef feedback waar leerlingen iets mee kunnen

Uit onderzoek blijkt dat effectieve feedback één van de belangrijkste tools is om het leren te bevorderen. In het artikel verwijst de auteur naar het boek Wijze Lessen (Surma e.a.) waarin feedback wordt omschreven als:

Feedback is het meest effectief als deze de leerling in beweging brengt en houdt, dus leidt tot (blijvende) actie van de leerling gericht op leren. Feedback zonder deze actie heeft nauwelijks waarde. (p189)

Het nut en effect van feedback verhogen is dus de boodschap. Aan deze vaststelling zijn een aantal voorwaarden verbonden. Een eerste voorwaarde houdt in dat de leerling de feedback eigenlijk wel wil ontvangen. Een leerling die ervan overtuigd is dat hij het toch niet kan, is vaak niet ontvankelijk voor feedback. Als ik het gevoel heb dat de leerling de feedback niet gaat lezen of er niets mee doet, overloop ik deze persoonlijk met hem of haar. Vaak geef ik er ook nog extra uitleg bij. Ik merk dat deze persoonlijke aanpak helpt bij het effectief opnemen van de feedback. Deze manier van feedback geven vergt wel wat tijd. Toch bekijk ik dit als een deel van het leerproces en dus de tijd meer dan waard.

Een tweede voorwaarde die in het artikel omschreven wordt, is dat de feedback begrijpelijk moet zijn voor de leerling. Met abstracte feedback kan de leerlingen niet veel aanvangen. Concreet en transparant zijn in je taalgebruik is dus heel belangrijk. Ik geef mijn leerlingen even de tijd om de feedback te lezen. Als ze er vragen over hebben, neem ik de tijd om deze met hen te bespreken. Aan deze persoonlijke aanpak hecht ik veel belang in mijn lessen. Ik merk dat het loont.

Feedback beschouwen als onderdeel van het leerproces en hier ook tijd voor vrijmaken tijdens je lessen, zorgt er volgens mij automatisch voor dat de feedback meer effect gaat hebben op de leerlingen. Door samen het denkproces in de schrijftaak te overlopen, kan je met de betreffende leerling achterhalen aan welke specifiek aspect er nog gewerkt moet worden.